Dvorci Srbije
Patrijaršijski dvor
Sremski Karlovci
Patrijaršijski dvor u Sremskim Karlovcima spada u najvelelepnije građevine u celoj Srbiji. Zgrada Patrijaršijskog dvora je sagrađena između 1892. i 1895. godine, i to po projektu slavnog arhitekte Vladimira Nikolića, koji je gradio mnoge palate po Novom Sadu i okolini, na mestu gde se nekada nalazio „Pašin konak“. „Pašin konak“ je bio prva rezidencija poglavara srpske crkve nakon prebacivanja arhiepiskopije iz Peći u Karlovce. Kako je značaj patrijaršije počeo da prevazilazi gabarite Pašinog konaka, postalo je jasno da se mora napraviti reprezentativnija zgrada za Patrijaršiju.
Mitropolit Stefan Stratimirović je 1817. godine osnovao fond za prikupljanje sredstava za izgradnju dvora, a koji je izgrađen za vreme mitropolita Georgija Brankovića. Izgradnja dvora „u stilu talijanskih palata“ poverena je preduzimačima Beli Peklou (Béla Pékló) i Karlu Lereru (Karl Lehrer). Dvorsku kapelu je oslikao Uroš Predić. Nova patrijaršija je sagrađena u neorenesansnom stilu.
Međutim, zanimljivo je da je pre toga bio raspisan konkurs, još 1878. godine, na kome je pobedio projekat koji su potpisali Đula Partoš (Gyula Partos) i Odon (ponegde Eden) Lehner (Ödön Lechner), koji su bili arhitekti iz Budimpešte i zastupali su ideje secesije, koja je postajala sve popularnija. Lehner će kasnije postati i najpoznatiji mađarski secesionistički arhitekta. Zašto pobednički projekat nije izveden, nije poznato. Smatra se da je Nikolić, zbog rođačkih veza sa patrijarhom Georgijem Brankovićem, oborio ovaj konkurs.
Osnova dvora je u obliku ćiriličnog slova Š, a na središnjem krilu se nalazi ulaz sa kolskim prilazom. Iznad ulaza, na spratu se nalazi dvorska kapela, koja je pokrivena poluloptastom kupolom sa lanternom na vrhu. Glavna fasada ima isturene bočne rizalite naglašene u visini prvog sprata stupcima-pilastrima koji se u visini atike završavaju trougaonim timpanonima, a središnji rizalit je naglašen sa tri prozora koji su veći od ostalih, terasom i ulazom ispred koga je stepenište sa bočno postavljenim kamenim skulpturama dva lava. Na istoj fasadi je niz sa sedamnaest prozorskih otvora sa polukružnim završecima. Prozorski otvori glavnoj fasadi daju ritam i ujednačenost, a plitki pilastri sa jonskim konzolama i balustrada ispod prozorske mase, ovoj fasadi daju vedrinu. Na centralnom rizalitu je naglašen krov na čijem je vrhu osmatračnica.
Oko dvora je veoma lepo oblikovana i održavana bašta. Zgrada sa dvorištem je ograđena visokom ogradom, kombinovanom zidom i rešetkama od kovanog gvožđa. Sa zadnje strane nalaze se i usamljeni stubovi. Prozori na bočnim zidovima imaju osobine nacionalnog stila, sa srpskim srednjovekovnim ukrasima iznad prozora, koji imaju četiri stuba, kao na srednjovekovnim manastirima. Takođe, tu su i prepoznatiljive rozete iz srpske arhitekture. Na ovaj način se formiralo savršeno i skladno jedinstvo između srednjoevropske i zapadnoevropske arhitekture i porekla Srba, i njihove stare postojbine i arhitekture. Neki od ukrasa prikazuju i grb Patrijaršije srpske, sa alegorijskim nosačima u vidu anđela, nalik na one sa velikog grba Ugarske.
Palata predstavlja i riznicu dragocenosti, ikona, umetnina, kao i portreta mitropolita i crkvenih velikodostojnika, a tu su i različiti predmeti primenjene umetnosti i biblioteka retkih i vrednih rukopisa i stare štampane knjige. U sklopu dvora je za javnost otvorena riznica sa stalnom postavkom predmeta iz 18. i 19. veka iz razorenih i ugroženih crkava u Bosni i Hrvatskoj. Kompleks je ograđen visokom ogradom, kombinovan zidom i rešetkama od kovanog gvožđa. Danas Patrijaršijski dvor služi kao zgrada stalna rezidencija vladike sremskog (središte Sremske episkopije), i kao letnja rezidencija srpskog patrijaha, i muzej Srpske Pravoslavne Crkve (do 1930. je bila centralna rezidencija Patrijarha srpskog, dok nova Patrijaršija nije izgrađena u Beogradu). Zgrada i park su u savršenom stanju održavaju.
Dvor je spomenik kulture od izuzetnog značaja i ulaz u njega je dozvoljen, uz određene uslove.
