Dvorci Srbije
Dvorac Danijel
Konak
Konak je selo koje je, igrom slučaja, pripalo Zagrebačkoj nadbiskupiji za izgubljene posede na Vojnoj granici oko Zagreba i Karlovca, te su u njega, kao i u obližnju Boku, naseljeni kajkavski Hrvati. Pa ipak, za ovaj dvorac zaslužna je odluka Zagrebačke nadbiskupije da proda zemljište bogataškoj porodici Danijel, koja se iz Erdelja spustila u ravni Banat, koji je tih decenija intenzivno naseljavan i bio je neka vrsta “Srednjeg Zapada” Evrope. Grof Ladislav Danijel već tada je imao veliki ugled i bogatstvo, a Banat je bio “obećana zemlja” za doseljenike. Ova porodica je bila toliko moćna da je baron Ernst Danijel krajem 19. veka bio i ministar trgovine Ugarske.
Grof Ladislav Danijel je 1898. godine odlučio da u selu Konak izgradi dvorac, u blizini mosta na rečici Brzavi. Nakon formiranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca usledila je agrarna reforma u kojoj su latifundije vojvođanskih spahija naglo smanjene, a zemlja podeljena dobrovoljcima i srbijanskim kolonistima. Grof Danijel je posle toga izgubio strpljenje, rasprodao ostatak zemlje i zgrada i otišao u novoformiranu Mađarsku. Atraktivnu građevinu kupuje beogradski industrijalac Kosta Ilić i on zgradu pretvara u malu fabriku konfekcije, koju nasleđuje njegov sin Vlada, poslednji vlasnik pre nacionalizacije. Posle 1945. zgrada postaje sirotište, zatim domaćinska zgrada, a na kraju, 1959. i osnovna škola “Vuk Karadžić”, što je i danas.
Dvorac je primer neoklasicističke arhitekture u kome je simetrija glavni pristup. Međutim, ovaj poljski dvorac ima i elemente secesije, budući da su upečatljivi krovovi ukrašeni prepoznatljivom žolnai keramikom zelene i žute boje. Kao glavni ukras na fasadama uočavaju se neoklasicistički portici. Oni su simetrični, te onaj na južnoj strani obeležava izlaz u park, dok portik na severnoj strani predstavlja glavni ulaz u dvorac. Portik koji se nalazi na južnoj strani bogato je ukrašen sa šest korintskih stubova koji ne pridržavaju krov, već su slepljeni s lukovima. Oni se u krovnoj zoni završavaju ukrasnim vezama. Postoji i polukružno stepenište za izlaz u park. Na severnoj fasadi portik ima četiri korintska stuba koji nose timpanon, stepenište u središnjem delu i bočne kolske prilaze. Raspored prozora na fasadama je ritmičan i usklađen s unutrašnjim rasporedom prostorija. Na fasadama, kao i kod većine klasicističkih i neoklasicističkih zgrada, dominiraju oker i bela boja.
Oko zgrade nalazi se divan mali park, sa stablima raznih konvencionalnih vojvođanskih, ali i evropskih i egzotičnih vrsta. Park je projektovan u mešovitom stilu, ali dominira francuski.
Dvorac ostavlja utisak živosti iako je veoma jednostavan i skladan. Budući da je u njemu osnovna škola, održavanje je solidno, mada je potrebno mnogo više rada na njemu.
