Vojvodina – Dvorci Srbije

Dvorci u Vojvodini

Dvorac Šlos, Golubinci

Dvorac generičkog naziva Šlos (na nemačkom: Schoss – dvorac) pun je tajni, misterija, a neki ga nazivaju i ukletim zamkom.

Bogdan Dunđerski, iz najbogatije porodice u Vojvodini s kraja 19. i početka 20. veka, na imanju koje se prostiralo na preko 2.600 jutara sagradio je dvorac kao iz bajke, doslovno izmaštao je svoj svet.

Dvorac Damaskin – Dunđerski, Hajdučica

Damaskini su bili ugledni plemići iz današnje Rumunije, iz mesta Nemet (Németh), te su članovi ove porodice nosili predikat “de Németh” uz svoje prezime Damaskin (rum: Damaschin, mađ. Damaszkin).

Dvorac Danijel, Konak

Grof Ladislav Danijel je 1898. godine odlučio da u selu Konak izgradi dvorac, u blizini mosta na rečici Brzavi.

Dvorci Stratimirović–Dunđerski, Kulpin

Ova porodica je bila jedna od najznačajnijih srpskih porodica u monarhiji i među prvima su stekli plemstvo za vojničke zasluge, još 1745. od Marije Terezije.

Veliki dvorac Danijel, Stari Lec

Veliki dvorac Danijel u selu Stari Lec u opštini Plandište sagradili su članovi pomađarene jermenske porodice Danijel (izvorno verovatno Danijeljan), koji su bili veleposednici.

Mali dvorac Danijel, Stari Lec

Mali dvorac Danijel u selu Stari Lec u opštini Plandište sagradili su članovi pomađarene jermenske porodice Danijel (izvorno verovatno Danijeljan), koji su bili veleposednici.

Dvorac Kapetanovo, Stari Lec

Podignut je 1904. godine. Nalazi se nekih 500 metara od glavnog puta, usred banatske ravnice, i jasno je vidljiv s puta, budući da oko njega nema visokog rastinja.

Letnjikovac Višnjevac, Erem-Veliki Radinci

Građevina ima osobine kuća zidanih na poljskim imanjima koja su služila za boravke tokom leta, daleko od vreve grada, i za lov.

Dvorac Jagodić, Konak

Sagrađen je na ivici šume, koja je zanimljiva po retko gde očuvanoj skupini stabala koprivića, koji se nastavljaju na engleski park i koji su zaštićena biljna vrsta.

Dvorac Baba Pusta, Aleksa Šantić

Baba pusta (Baba Puszta), dvorac plemića Karolja Fernbaha, nalazi se devet kilometara od sela Aleksa Šantić (Šara), u Bačkoj, nedaleko od granice s Mađarskom.

Dvorac i kulturna stanica Eđšeg, Novi Sad

Dvorac Eđšeg (na mađarskom Egység) je dvorac gradskog tipa koji je sagrađen na tadašnjem obodu Novog Sada, na putu prema Futogu, u današnjoj ulici Antona Čehova 4.

Fišerov Salaš Jarak, Sremska Mitrovica-Ruma

Između Rume i Sremske Mitrovice, nedaleko od sela Jarak, ali doslovno kao izdvojeno naselje, nalazi se Fišerov salaš. Ime „Fišerov Salaš“ se zapravo proširilo na ceo kompleks pomoćnih zgrada koji se nalaze oko samog originalnog salaša.

Dvorac Marcibanji-Karačonji, Sremska Kamenica

U Kameničkom parku, jednom od omiljenih izletišta Sremaca i Novosađana, nalazi se veliki dvorac koji danas ima sasvim prozaičnu namenu.

Letnjikovac Pejačević, Jarkovci, Inđija

Na kraju glavne ulice u Jarkovcima, selu koje se nalazi u miru i tišini obronaka Fruške gore, daleko od buke sveta a blizu Jarkovačkog jezera, nalazi se jedan tihi dvorac.

Ruski Dvor, Šid

Na području današnjeg zapadnog Srema se u 18. veku naseljavaju Rusini u velikom broju i osniva se unijatska biskupija, pa je biskupu potrebna i rezidencija.

Špicerov Dvorac, Beočin

Možda i najtužniji utisak od svih dvoraca u Srbiji ostavlja legendarni Špicerov dvorac. Verovatno je utisak tuge proporcionalan veličini i sjaju dvorca koji je nekada imao, pre gotovo potpune devastacije.

Dvorac Hadik-Kotek, Futog

Iako ga mlađe generacije uglavnom povezuju sa poljoprivrednom školom, dvorac u Futogu je jedno od najstarijih zdanja u Vojvodini ovog tipa, a nalazi se na jednom od najznačajnijih i najvećih veleposedničkih imanja u Bačkoj.

Vila Ravne, Grabovo

Daleko u šumi, u najdaljem, severozapadnom delu Fruške gore, gde se nalaze sela u kojima jedva da ima signala mobilnog telefona a putevi često vode samo do sela, a ne i dalje, nalazi se Vila Ravne, koju često zovu Titova vila ili Lekina vila. Locirana je između sela beočinske opštine Sviloš i Grabovo, a od Sviloša je udaljena 6 kilometara.

Dvorac Bezeredi-Dunđerski, Čelarevo

Jedan od dvoraca koji je neodvojivo povezan sa srpskom književnošću jeste dvorac porodice Dunđerski u Čelarevu. No, kada je nastao, niti je bio poznat pod imenom najbogatije vojvođanske porodice, niti se selo tako zvalo.

Hrvatski dom, Ruma

Možda i najlepša, a svakako najintrigantnija zgrada u Rumi, i definitivno ona koja je ponos i dika Rumljana u arhitektonskom smislu, jeste zgrada Hrvatskog doma, podignuta 1912. u jeku nacionalnih zanosa i stila secesije.

Dvorac Hertelendi-Bajić, Bočar

Dvorac je podigao veliki župan Torontalske županije Jožef Hertelendi početkom 19. veka u stiluklasicizma. Naime, selo Bočar i dvorac Telegdijevih iz 14. veka otkupio je spahija Jožef Hertelendi 1803. godine.

Vladičanski dvor, Novi Sad

Vladičanski dvor se nalazi samom kraju Zmaj Jovine ulice u Novom Sadu, na raskršću sa ulicom Nikole Pašića i Dunavskom, ali predstavlja suštinski kraj slepe Zmaj Jovine i njen trijumfalni završetak.

Vladičanski dvor, Vršac

Dvor je izgrađen između 1750. i 1757. godine (po nekim podacima između 1757. i 1763.) dok je vladika bio Jovan Georgijević i predstavlja jedini vladičanski dvor iz perioda baroka u Srba.

Dvorac Hertelendi-Bajer, Bočar

Jedan od najboljih primera kako se jedan zapušteni dvorac može obnoviti i dobiti novu namenu je Dvorac Hertelendi-Bajer, koji se nalazi u selu Bočar.

Kaštel Vamošer, Bački Monoštor

Jedan od najzanimljivijih kaštela bogatih porodica u okolini Sombora građenih u 19. veku jeste Kaštel Juranović, koji je kasnije, po novom vlasniku, dobio ime Kaštel Vamošer.

Dvorci Lazarević, Veliko Središte

U malom selu Veliko Središte nalaze se, praktički u istom dvorištu, dva dvorca, koja su oba pripadala plemićkoj porodici Lazarević. Rodonačelnik porodice, Golub Lazarević se doselio iz Srbije u Banat 1803. godine, a plemstvo i predikat „od Malog i Velikog Središta“ dobio je 1841. godine.

Letnjikovac Mavrokordato, Kikinda

Jedan od nekada najlepših, a danas najgore devastiranih dvoraca u Vojvodini jeste Letnjikovac Mavrokordato. Nejga je sagradio ruski knez pod imenom Georgij Dmitrijevič Mavrokordato, a inače ga kikinđani kolokvijalno zovu „ Jovanovićev salaš “.

Dvorac barona Jovanovića, Sočica

Na samoj rumunskoj granici, na početku Karpata, nalazi se banatsko potkarpatsko selo Sočica, gde je skoro svo stanovništvo rumunsko. Pa ipak, najveća atrakcija sela je dvorac barona Jovanovića, Srbina.

Vila Ertl, Odžaci

Vila Ertl se nalazi u Odžacima, u zapadnoj Bačkoj, koja je pre Drugog Svetskog rata bila naseljena u velikoj meri Podunavskim Švabama (Nemcima) iz pokrajina Elzas i Lotaringija, koje danas pripadaju Francuskoj.

Dvorac Bisingen, Vlajkovac

Dvorac Bisingen se nalazi u Vlajkovcu, mestu koje se nalazi na međunarodnom putu Pančevo–Temišvar, u opštini Vršac, neposredno pred ulazak u grad Vršac, na samom početku sela, gledano od Pančeva.

Bogoslovski seminar, Sremski Karlovci

Zdanje Bogoslovije, odnosno zvanično, Bogoslovskog seminara je podignuto za potrebe internata za đake karlovačke Bogoslovije 1901–1903. godine pod pokroviteljstvom patrijarha Georgija Brankovića.

Palata Ilion, Sremski Karlovci

Palata Ilion podignuta je u periodu od 1836 do 1848. godine kao boravište Josifa Rajačića, mitropolita karlovačkog (1842–1848), kasnijeg patrijarha srpskog (1848–1861).

Jodna banja, Novi Sad

Jedno od najimpresivnijih zdanja u Novom Sadu, nastalih u vreme Austro-Ugarske jeste fascinantna Jodna banja, koja se nekada nalazila na samom obodu grada, ali je danas veoma blizu samom centru.

Patrijaršijski dvor, Sremski Karlovci

Patrijaršijski dvor u Sremskim Karlovcima spada u najvelelepnije građevine u celoj Srbiji. Zgrada Patrijaršijskog dvora je sagrađena između 1892. i 1895. godine, i to po projektu slavnog arhitekte Vladimira Nikolića, koji je gradio mnoge palate po Novom Sadu i okolini, na mestu gde se nekada nalazio „Pašin konak“.

Dvorac Karačonji, Novo Miloševo

Dvorac je izgradio plemić i veliki župan Torontalske županije Laslo Karačonji između 1842. i 1846. godine na svom imanju u Beodri. Ali, malo predistorije.

Vila Rohonci, Biserno ostrvo Novi Bečej

Dvorac na Bisernom ostrvu izgradio je baron Gedeon Rohonci krajem 19. veka. Nalazi se u prirodnom okruženju rukavca, tzv. mrtve Tise, pogodne za uzgoj vinove loze. Sa ovog mesta potiče najkvalitetnije, autohtono vino „Krokan“.

Dvorac Lazara Dunđerskog „Sokolac“, Novi Bečej

Dvorac je dogradio Lazar Dunđerski u poslednjim decenijama 19. veka. Dvorac je dobila u miraz Emilija «Milka» Ivanović, kćerka Lazara Dunđerskog, kao i čitavo imanje koje se zvalo „Veliki salaš“ i koje je obuhvatalo 3.997 jutara.

Dvorac Nojhauzen, Srpska Crnja

Dvorac Nojhauzen u Srpskoj Crnji, nalazi se odmah pored glavnog puta koji vodi za Rumuniju, gotovo uz sam granični prelaz. Okružen je parkom na nekadašnjem imanju grofa Čekonjića, a u neposrednoj blizini majura „Julija”.

Letnjikovac grofa Pejačevića, Žarkovac

Jedna od vila rumskog grofa Pejačevića, osim vile “Moja volja” u današnjim Jarkovcima, jeste mala zgrada koja je danas osnovna škola u selu Žarkovac, neposredno pored Rume, na putu ka Inđiji.

Dvorac Hercl, Vrbas

Dvorac je sagradila veleposednička porodica Hercl, kao reprezentativnu kuću za stanovanje, polovinom 19. veka.

Tomanova vila, Vrbas

U glavnoj ulici koja nosi ime Maršala Tita nalazi se Tomanova vila, secesionistička palata, koju je projektovao arhitekta iz Budimpešte. Karakteristično za secesiju, okružena je kapijama od kovanog gvožđa istog stila.

Kaštel Pala Kraja, Bačka Topola

Kaštel Pala Kraja se nalazi u centru Bačke Topole, u blizini Katoličke crkve, koja je druga po visini u Evropi i svedoči o značaju Topole u staro vreme. Izgrađen je 1806. godine za ugarskog barona Pal Kraja (Pál Kray) koji je želeo da to bude rezidencija njegove porodice.

Kaštel Kovač, Riđica

Početkom 19. veka na sever Bačke, daleko od Dunava, počinju se naseljavati Mađari, a pre njih su ovde dolazili i Nemci. Jedan od Mađara koji je ovde našao svoj dom u tadašnjoj kolonizaciji bio je i Imre Kovač.

Vila Ludviga Rajsa, Bačka Palanka

Sagrađena je početkom 20. veka, a Rajs je bio veleposednik, imao je veliki zemljišni posed na granici obrovačko-tovariško-gajdobranskog atara.

Vila Lindenšmit, Bačka Palanka

Vila Lindenšmit je izgrađena na samom početku 20. veka u sadašnjoj Ulici JNA, a pravo korišćenja ima dečji vrtić.

Dvorac Fric–Hristić, Bačko Novo Selo

Dvorac je sagrađen u klasicističkom stilu. Zgrada je bila sastavljena iz dva dela, koja se nisu arhitektonski bitno razlikovala.

Vila Torža, Savino Selo

Selo Torža je nastalo kolonizacijom Nemaca u 18. veku, tačnije 1783. godine, mada se naselje istog imena pre turske invazije spominje još za vreme Bačke županije 1416. godine.

Vajndlerov dvorac (Letnjikovac Vendl Mora), Sonta

Pomalo nejasno, ovaj dvorac nosi dva prezimena, koja su očigledno varijacija istog imena.

Letnjikovac Vizić, Begeč

Letnjikovac Vizić u Begeču je nekada bio u posedu grofa Koteka, koji je bio najmoćniji plemić u ovom delu Vojvodine.

Kaštel Zako, Bajša

Kaštel je izgrađen u 18. veku, za potrebe plemićke (verovatno cincarske) porodice Zako. Po nekim drugim podacima, Zakovi su poreklom iz Dalmacije.

Dvorac Redl, Rastina

Rastina se kao selo prvi put pominje u 14. veku pod nazivom Harasti, pored potoka Kiđoš. Nije jasno da li je srpski naziv potekao iz mađarskog ili obratno.

Dvorac Sečen, Temerin

Dvorac je 1795. godine za porodicu Sečen (Szécsen) sagradio grof Karolj Sečen (ponegde pogrešno navođeno „Sečenji“), koji je u svoja imanja uključio i region Temerina.

Dvorac Karas, Horgoš

Dvorac je sagrađen krajem 18. veka, moguće 1795. godine, za smeštaj porodice grofa Mikloša Antala Karasa (Miklós Antal Kárász, 1715.-1797.) , osnivača gradića Horgoša.

Dvorac Servijski-Šulpe, Novi Kneževac

Sagradio ga je Marko Servijski, obrazovan i poštovan Novosađanin, koji je 1782. godine kupio Tursku Kanjižu za 2.000 forinti, na čijoj teritoriji je sagradio dvorac.

Vila Vlaškalić, Mošorin

Ona se nalazi u samom centru sela, u ulici Svetozara Miletića, a građena je između 1926. i 1928. godine, te je to jedna od novijih vila u Vojvodini.

Dvorac Marcibanji-Lederer, Čoka

Čoka je do 1781. godine bila severnobanatska pustara, sveže oslobođena od Osmanlija, a onda ju je kupio Lerinc Marcibanji (Lörincz Marczibányi) za veliku svotu od 95.500 forinti.

Dvorac Gomboš, Bečej

Udaljen dva kilometra od nadaleko čuvenog Dvorca Fantast, blizu Topolskog puta usred plodne ravnice, napušten i prepušten zubu vremena, nalazi se letnjikovac stare plemićke porodice Gomboš.

Dvorac Maldegem, Novi Kneževac

Dvorac Maldegem (ponegde i Maldeghem, flamanski izgovor: «Maldehem») danas Zgrada kulturnog centra Novi Kneževac, izgrađen je 1910. godine za grofovsku porodicu Maldegem (Maldeghem) po kojima je zgrada i dobila ime.

Kaštel Lazar, Ečka

Dvorac Lazar, poznatiji kao Kaštel Ečka, nalazi se u Ečki na teritoriji opštine Zrenjanin. Pustaru Ečku je na licitaciji komorskih dobara kupio Luka Lazar (po nekim svedočenjima oiriginalno «Lazarjan») koji je bio poreklom Jermenin iz Erdelja, 1781. godine.