Dvorci Srbije
Zgrada Istorijskog arhiva Timočke krajine
Zaječar
Palata Glavne pošte nalazi se u centru Beograda i monumentalna zgrada ima adresu Takovska 2. Ugaona zgrada se nalazi preko puta češke ambasade sa jedne strane. Toliko je impozantna i dominantna da skreće pažnju na sebe čak i pored obližnje Narodne skupštine.
Centralna pošta, koja je počela sa radom 40-ih godina 19. veka, bila je prva poštanska ustanova ne samo u Beogradu i Srbiji, već i u celoj Kraljevini SHS, kasnije Kraljevini Jugoslaviji. U međuvremenu, Poštanska štedionica počela je sa radom 1. oktobra 1923. godine u zgradi Hotela Moskva u ulici Terazije. Uprkos činjenici da je Poštanska štedionica bila mlada organizacija, za samo nekoliko godina rada postala je jedna od najpopularnijih finansijskih i kreditnih institucija u zemlji, tako da su prostorije zgrade u Hotelu Moskva postale premale za aktivnosti. Vlasti su verovale da je rešenje za problem poboljšanje lokacije obe institucije izgradnjom jedne zgrade u kojoj će se nalaziti i Pošta i Poštanska štedionica.
I pored svih pokušaja izgradnje objekata za poštansku službu, izgradnja zgrade Generalne pošte (koja se danas sastoji od dve celine (fasada prema Takovskoj ulici služi za Srpsku poštu, front prema Bulevaru kralja Aleksandra prema Ustavnom sudu)) morala je da sačeka do ranih 40-ih godina 20. veka. Panjugoslovenski konkurs raspisan je 1930. godine za projektovanje zgrada Poštanske štedionice i Glavne pošte i Telegrafa u Beogradu septembra 1930. godine, od 15 radova arhitekata iz cele zemlje i onih koji su studirali i radili u inostranstvu, tri su izabrana i nagrađena, a četiri otkupljena. Konkurs za izgradnju prenosili su tadašnji mediji širom zemlje. Zbog toga je dostavljen veliki broj predloga iz cele zemlje, jedan od njih je bio i poznati arhitekta Jože Plečnik. Prvo mesto pripalo je zagrebačkim arhitektima Josipu Pičmanu i Andriji Baranjiju za zajednički projekat zasnovan na principima moderne arhitekture (tada aktuelnog funkcionalizma), dok je drugo mesto takođe pripalo modernom projektu slovenačkog arhitekte Ake Lovrenčića.
Međutim, početkom 30-ih godina 20. veka Evropu je pogodila ekonomska kriza, pa su vlasti ubrzo odustale od realizacije projekta koji je dobio prvu nagradu. Drugi razlog je bio taj što najviše vlasti u zemlji nisu bile zadovoljne projektom koji je odabrao arhitekta Pičman, i po njihovom mišljenju ovaj projekat je bio javni. Nisu ispunjeni zahtevi za izgradnju objekta monumentalne arhitekture. Jednostavan dizajn i jednostavnost fasada Pičmanovog projekta zahtevaju da arhitektura javnih zgrada sa raskošnim fasadama projektovanim u akademskom stilu izražava moć, prosperitet i nacionalni status mlade Jugoslavije, a nije se uklapala u opšti koncept izgradnje Kraljevine. Ministarstvo građevinarstva je odmah po završetku konkursa odlučilo da izvrši izmene u projektu koji je osvojio glavnu nagradu. Međutim, ni samom kralju Aleksandru se hrvatski predlog nije dopao, pa je zato tražio da jugoslovensko ministarstvo građevina konačno sprovede predlog ruskog arhitekte Vasilija Androsova. Izrada skica poverena je arhitekti Dimitriju M. Leku, a Ministarstvo je organizovalo interni konkurs za izradu novih crteža fasade zgrade, na osnovu čega je predlog arhitekte Vasilija Androsova dobio najviša nagrada. Razlog je bila neophodna reprezentativnost; ruski dizajn u akademskom stilu bio je toliko monumentalan da je dolično upotpunio centar Beograda pored zgrade Skupštine i Kraljevskog dvora. Iako je promena nastalog projekta izazvala kontroverze u štampi, ona nije odvela jugoslovensko ministarstvo građevina kao investitora od plana realizacije zgrade.
Međutim, čak i nakon što je arhitekta Androsov odobrio novi projekat, morao je da čeka još pet godina pre nego što je počela izgradnja zgrade. Nakon dobijenih građevinskih dozvola 1934. godine, kamen temeljac je posvećen 17. avgusta 1935. godine. Građevinski radovi na ovom tada značajnom zdanju za Beograd trajali su pune tri godine i završeni su 10. oktobra 1938. godine.
Petospratnica je izgrađena u akademskom stilu. Njene dve fasade su podeljene dorskim stubovima. Zatim se na glavnu fasadu, koja gleda na Takovsku ulicu, postavlja kula sa satom. Simbolično, glavna fasada ima oblik orla sa raširenim krilima. Na obe fasade je trebalo da bude postavljen državni grb u gornjem delu, ali je na kraju postavljena samo jedna, okrenuta prema Bulevaru kralja Aleksandra.
Svečano polaganje kamena temeljca obavljeno je tek u avgustu 1935. godine, pet godina nakon raspisivanja konkursa. Izgradnja je trajala tri godine; zgrada je završena 10. oktobra 1938. U to vreme bila je to najveća državna zgrada u tadašnjoj Jugoslaviji, koja je služila ne samo za Poštansku štedionicu, već i za Ministarstvo pošte, Državni telegraf i Poštu.
Arhitektura zgrada Poštanske štedionice, Centralne pošte i Centralne telegrafske kancelarije u Beogradu odražava društvene, političke, stilske i estetske prilike koje su dominirale u polju umetničkog stvaralaštva uopšte u periodu između dva svetska rata. Zasnovana je na kombinaciji projekta rađenog u stilu modernizma i funkcionalizma i fasadnog dizajna tipičnog za akademski stil. Androsovljev novi projekat se u velikoj meri oslanja na odluke prvobitnog konkursa, koje se najviše ogledaju u odlukama o planiranju i rasporedu lokacije. Odnos masa, položaj objekta u odnosu na ulicu, obrisi asimetričnog planskog rešenja, lokacija i broj ulaza u potpunosti su sačuvani iz prvobitnog projekta. Sve fasade samostalnih objekata preuređene su po principima monumentalne akademske arhitekture karakteristične za graditeljstvo Beograda 40-ih godina 20. veka, a umesto jednostavnih fasada od kombinacije stakla i betona, autor je eksterijer obezbedio granitnim blokovima i veštački kamen.
Istureni centralni rizalit glavne fasade ne samo da deli fasadu na dva neravna i asimetrična dela, već odražava i unutrašnju funkcionalnu podelu objekta. Risalit je projektovan kao prednja fasada, istaknuta glavnim portalom u prizemlju, izduženim dorskim stubovima u oblastima od trećeg do šestog sprata i prepoznatljivom sahat kulom u zoni potkrovlja. Prilagođavanje savremenih arhitektonskih planskih koncepata njegovom tipičnom akademskom izgledu odražava opšteprihvaćeni stav tadašnjih vlasti, prema kojima su javne zgrade projektovane u stilu visokog akademizma, snagu i prosperitet nove jugoslovenske države i Beograda kao njene prestonice.
Zgrada u kojoj se nalazila centralna i najznačajnija poštanska ustanova Kraljevine Jugoslavije, zgrada Glavne pošte, značajno je svedočanstvo razvoja poštanske službe i njenog delovanja od njenog nastanka do danas. U međuvremenu, njegov istaknuti položaj na raskrsnici dva važna autoputa u gradu čini ga jednim od ključnih vizuelnih obeležja centra grada. Istovremeno, monumentalnost zgrade i reprezentativnost spoljašnje dekoracije svrstavaju je u značajne primere beogradske akademske arhitekture.
